Recent doken nieuwe batterij-aanduidingen op: Maxitech, Ultra, M3, Super alkaline en Power Max. Dit zijn de meest krachtige batterijen. Bij gewone alkaline en zinkkool-batterijen loopt de spanning bij ontlading terug naar 1 volt. Daardoor geven veel apparaten het op, voordat de batterij helemaal is uitgeput. Die nieuwe lithium- en zilveroxyde-batterijen werken veel efficiënter.

Een goed voorbeeld is de 9 volt-lithiumbatterij van Ultra Life, met ruim twee keer de capaciteit van een alkaline 9 volt-batterij en vier tot vijf keer betere prestatie dankzij een constant voltage. De 9 volt-lithiumbatterij heeft nauwelijks zelfontlading en kent ruime temperatuurgrenzen. De energiecel kan 10 jaar in een apparaat blijven zonder ernstige ontlading. De Amerikaanse staat Oregon schrijft dit batterijtype zelfs voor in rook- en brandmelders, waar het zeer geschikt voor is.

Tips voor gebruik
Haal zo'n optimaal mogelijk rendement uit uw batterij/accu:

• Een accu gaat in de praktijk 500-800 cycli mee
• Een nieuwe herlaadbare batterij wordt niet vol geleverd. Laad de batterij voor gebruik op. Na twee tot vier cycli wordt de maximale capaciteit bereikt. Sommige accu's geven al na 10 tot 15 minuten 'charging completed' aan. Maak dan de oplaadbare batterijen even los en begin opnieuw
• Verwijder de accu of batterij als u een apparaat een maand of langer niet gebruikt
• Laad NiMh- en loodaccu's minstens eens per drie maanden op. Reinig de contacten
• Het 'power-managementsysteem' van notebooks werkt als een balans tussen energieverbruik en prestaties. Een lagere processorsnelheid, een gedimd scherm en regelmatig gebruik van de slaapstand laten u langer werken met uw notebook, maar vermindert de prestaties
• De aanschaf van een tweede accu kan veel energieproblemen onderweg voorkomen
• Let bij de aanschaf van een notebook ook op de leverbaarheid van de accu in de toekomst. Een accu van een 'merknotebook' is meestal goed te traceren, maar die van een goedkope 'supermarktnotebook' niet altijd
• Lever de oude accu in voor recycling

De oplaadbare batterij
Consumenten maakten en masse kennis met oplaadbare batterijen toen videocamera's en mobiele telefoons verschenen. Zowel de nikkel-cadmium als de gasdichte loodaccu (SLA = Sealed Lead Acid) werden aanvankelijk veel toegepast. Nikkel-cadmium (Nicad) en later nikkel-metal-hydride (NiMh) kreeg de overhand. Naast de bekende consumentenmaten AA (penlite), AAA (potlood), C (1/2 Engelse staaf) en D (Mono) kwamen er nog een groot aantal maten bij met toepassingen in bijvoorbeeld: boormachines, medische apparaten, laptops, telefoons, videocamera's en portofoons.

Een veelgehoorde klacht bij nikkel-cadmium-batterijen was de teruglopende capaciteit als gevolg van het zogenoemde 'geheugeneffect': als gebruikers te vroeg begonnen met laden, vormen zich grote kristallen in de batterij. De NiMh-batterijen hebben minder last van kristallisatie en het 'geheugenprobleem' is met de komst van dit type verleden tijd.

Toch kan de Nicad-batterij voldoen: het is een sterk, betrouwbaar werkpaard voor zware klussen met een groot aantal gebruikscycli, mits op een juiste manier opladen. De NiMh-batterij is 'fijngevoeliger', maar is dankzij zijn grotere capaciteit een prima energiebron voor alle camcorders, laptops en telefoons die de laatste tien jaar op de markt verschenen.

Verbetering
De verbetering van de capaciteit van de Nicad- naar de nieuwste NiMh-batterijen is spectaculair geweest. Een AA-Nicad leverde in het begin 600 milli-ampère per uur (mAh), de NiMh 1000 mAh. Nu is de AA-NiMh met tot 2200 mAh een prima krachtbron voor grote energievreters (zoals digitale camera's).

De laptop-/notebook-accu kende eveneens vooruitgang. De veel gebruikte 4/3 A-cel leverde eerst niet meer dan 2400 mAh, maar is momenteel goed voor 4400 mAh. Doordat het giftige cadmium er niet meer in voor komt, zijn de nieuwste cellen minder schadelijk voor het milieu.

De grootste stap voorwaarts is tot nu toe de oplaadbare lithium-batterijen, waarvan de li-ion een van de standaarden is. De oplaadbare lithiums komen voor als knoopcel ('ML'), staafbatterij of prismatische cel. De li-ions zitten tegenwoordig in de meeste, moderne telefoons, PDA's, laptops en camcorders. Het batterijtype weegt minder en kent een hoge energiedichtheid. Daarnaast heeft het een hoog voltage per cel (3,7 volt), geen 'geheugeneffect', een lage zelfontlading en het is geschikt voor zwaar gebruik. De productie, de assemblage en het gebruik van losse cellen en batterijpakketten zijn veeleisend. Zo regelen microprocessors in de 'packs' het herladen en ontladen. Een veilig gebruik is alleen gewaarborgd bij laders van een hoge kwaliteit. De industrie zinspeelt daarom op nieuwe technieken.

Brandstofcel
Een belangrijke nieuwe ontwikkeling is de brandstofcel. Deze wekt in een capsule energie op en slaat het ook daarin op. De industrie heeft naar schatting al meer dan een miljard euro geïnvesteerd in onderzoek naar deze nieuwe techniek. In laboratoria van onder meer NEC, Casio, Motorola, Samsung en Siemens zijn al werkende prototypen van een brandstofcel voor mobiele elektronica geproduceerd. Massaproductie laat vermoedelijk nog enige jaren op zich wachten.

Ondertussen worden er van de eerste generatie herlaadbare lithium-batterijen circa één miljard stuks per jaar geproduceerd, maar de vraag naar veilige batterijen met een hogere energiedichtheid en een hoger vermogen blijft groeien. Met steun van de Europese Unie zetten wetenschappers nu het wetenschappelijke netwerk Alistor op. De Technische Universiteit in Delft zoekt daarbinnen samen met andere Europese universiteiten naar betere technologie voor energie-opslag. Uitgangspunt is de lithium-ion herlaadbare batterij.

Conclusie
Geen batterij voldoet perfect aan wat er van haar wordt gevraagd. Een weloverwogen keuze voor het type batterij- of accucel is noodzakelijk in afwachting van betere opslagvormen voor energie. Lithium(-ion) levert tot nu toe de beste prestaties voor mobiele elektronica.

Dit artikel is eerder verschenen in winmagazine. Zie winmagazine voor meer reviews, praktische artikelen en veel besprekingen van mobiele producten.

Relevante links

• Tipspagina voor oplaadbare batterijen
• palmOne Tungsten in 8 uur leeg
• Batterij helemaal leeg laten lopen
• Geheugen leeg na lege batterij
• Links naar bestaande benchmarks van PalmOS-handhelds (voornamelijk Sony CLIÉ
  (en het programma BatteryBench om de maximale batterijduur te meten).
• BatteryGraph - programma om batterijgedrag in grafiek te laten zien
• BatteryLine - bekijk de batterijstatus in elke applicatie via een lijnindicator
• PAjDA Battery - bekijk de batterijstatus in elke applicatie via een batterijsymbool
• Zoeken naar accu of batterij in ons forum.

Vragen of opmerkingen?
Via deze thread in het forum

Auteur Nico Struijk is batterijspecalist bij Battrex Batterij Service (www.battrex.nl) in Delft. Zijn bedrijf pionierde twintig jaar geleden al met batterijrecycling en levert nieuwe en oude batterijen/accu's voor mobiele apparaten, zoals: laptops, handcomputers en telefoons.
Gert-Jan Groen schreef de tekst over de brandstofcel.