| Door Roel van der Vegte, forumnaam: RoelvdV
|
| Publicatiedatum: 30 december 2003 |
Friedrich Reinitzer
George Heilmeier
Optel LCD
|
Handhelds worden de laatste tijd van steeds nieuwere schermmodellen voorzien. Op deze pagina probeer ik in grote lijnen aan te geven welke verschillende types er zijn, zodat je je keuze uit alle mogelijkheden wat beter kan maken.
En een stukje ontstaansgeschiedenis is voor de geïnteresseerde lezer ook nooit weg.
Vanaf de eerste Pilot hebben we grofweg de volgende schermtypes gehad:
- monochrome schermen;
- geen backlight, zwart/wit;
- met backlight;
- meerdere grijstinten: eerst 4, later 16.
- kleurenschermen;
- actieve LCD, danwel passieve LCD's;
- 8 bits, 256 kleuren;
- 12 bits, 4012 kleuren;
- 16 bits, 65.000+ kleuren.
- verschillende resoluties;
- 160 * 160 beeldpunten;
- 480 * 160 beeldpunten (AlphaSmart van Dana)
- 240 * 320 beeldpunten (Handera en Pocket PC's);
- 320 * 320 beeldpunten;
- 480 * 320 beeldpunten;
- 320 * 480 beeldpunten;
- 640 * 480 beeldpunten (alleen nog in de Toshiba e800).
Vloeibare kristallen (die eigenlijk tussen vast en vloeibaar inzitten) werden al in 1888 ontdekt door een Oostenrijkse botanicus (Friedrich Reinitzer), maar pas in 1963 kwamen twee wetenschappers van RCA Laboratories (Radio Corporation of America), Richard Williams en George Heilmeier, erachter dat vloeibare kristallen licht kunnen reflecteren of laten afbuigen als ze een elektrische lading krijgen. De gebruikte techniek (Dynamic Scattering Mode) vroeg echter teveel stroom voor echt praktische toepassingen.
Dai-Nippon Screening Company kwam met een techniek voor het positioneren van vloeibare kristallen tussen twee glaslagen waarbij gebruik werd gemaakt van een polyamide bevestigingslaag. En met de ontdekking van biphenyl werd een kristaltype gevonden dat stabiel genoeg was voor gebruik.
In 1967 werkte James Fergason van de Kent State University de Twisted Nematic techniek uit: door de kristallen te kantelen wordt het contrast verbeterd. In TN schermen zijn de kristallen 90% gekanteld en in Super-TN schermen is de kanteling 140%.
In 1970 kwam Bulova met een horloge met een Dynamic Scattering Mode LCD scherm, dat was ontwikkeld door ex-RCA medewerkers (lees hier meer over de ontwikkeling van het scherm voor dit horloge). Sharp kwam in 1973 met de eerste zakrekenmachine met vloeibare kristallen, de EL-8025. Ook deze gebruikte nog de Dynamic Scattering Mode, drie jaar later gevolgd door een model met een Twisted Nematic LCD scherm.
In 1979 werd de Thin Film Transistor (TFT) actieve matrix technologie, waarbij ieder beeldpunt wordt aangestuurd door een transistor, ontwikkeld door Walter Spear en Peter LeComber aan de Dundee Universiteit in Schotland.
De eerste handhelds moesten wel voorzien worden van een monochrome scherm, want kleurenschermen waren of nog niet beschikbaar, of veel te duur. De Palm Pilot's (1996-1997) waren nog voorzien van zwart/wit schermen. Een beeldpunt stond aan of uit. Met de Palm III (1998) werd het mogelijk 4 grijstinten te tonen en vanaf de IIIx (1999) waren 16 grijstinten de norm bij monochrome schermen. In goede lichtomstandigheden zijn deze schermen prima leesbaar.
Ook nu worden, onder andere door PalmOne, nog modellen uitgebracht met een monochrome scherm, zoals de Zire en de Zire 21.
Palm kwam in 2000 met de IIIc uit. Een 8-bits kleurenscherm dat 256 verschillende kleuren kan tonen. In datzelfde jaar kwam Handspring met de Visor Prism met een 16-bits kleurenscherm. 16-bits, waarmee ruim 65.000 kleuren kunnen worden getoond, is nog steeds de norm. Er zijn ook enkele modellen met een 12-bits scherm, waarmee 4012 kleuren te tonen zijn. Palm heeft met de m130 een 12-bits scherm uitgebracht dat door middel van softwaretrucage ruim 58.000 kleuren kan tonen.
Bij deze schermen komt het licht van onder het scherm. De Palm IIIc is hiermee uitgerust. Deze schermen vallen op doordat ze zo helder overkomen. In het donker kun je ze zelfs als zaklamp gebruiken, maar dat zal nooit de bedoeling zijn geweest. Een nadeel is het hogere stroomverbruik. Bij buitengebruik kan de schermverlichting niet opboksen tegen de zon, waardoor deze schermen slechter leesbaar zijn in de volle zon. Onder normale lichtomstandigheden werken deze schermen goed en hoe donkerder de omgeving is, hoe beter deze schermen af te lezen zijn.
Voordeel: ook goed leesbaar in de zon. Deze schermen zijn namelijk volledig afhankelijk van omgevingslicht. Door het scherm in de juiste hoek te houden krijg je een leesbaar beeld. In donkere omstandigheden is het frontlight (ook wel sidelight genoemd) nodig om het scherm leesbaar te maken.
Deze schermen zijn een combinatie van transmissive en reflective schermen. Ook omgevingslicht draagt bij aan de leesbaarheid van het scherm, maar ze zijn ook voorzien van een backlight. Dit zijn de schermen in de nieuwste modellen met de goede eigenschappen van de transmissive en reflective schermen.
Een fraai LCD-scherm alleen is niet genoeg om een pda echt toegankelijk te maken. Het aanraakscherm in combinatie met een stylus is de basis voor het bedienen van een pda, maar hoe werkt dat nou?
Een aanraakscherm bestaat uit drie onderdelen: twee lagen met daartussen een laagje siliconenballetjes, dan een controller en als laatste de softwaredriver. De verticale en horizontale lijnen worden tientallen keren per seconde gemeten en door druk maak je contact en weet de pda waar je op het scherm aan het invoeren bent.
Monochrome of kleur: deels je eigen voorkeur, maar met de huidige programma's wordt een kleurenscherm goed benut. Gaat het puur om tekst, dan is monochrome een goede keuze met als extra voordeel dat dit goedkoper is en je een langere batterijduur hebt.
Back- of Sidelight vraagt natuurlijk extra stroom, maar is noodzakelijk bij de transflective en transmissive schermen en handig bij de reflective schermen als het wat donkerder is.
- Philips is bezig met electronisch papier. Een scherm dat je kan oprollen. Superplat en licht en met een heel laag energieverbruik. Meer informatie is te vinden in dit artikel
- Veel hogere resoluties: 640 * 480 beeldpunten bestond al in het laboratorium en sinds kort is er een model te koop met deze schermresolutie: de e800 van Toshiba.
- En heet van de naald: Sony wil in het voorjaar van 2004 een pda uitbrengen met de nieuwe OLED (organic light-emitting diode) schermtechnologie. De pixels geven zelf licht, dus een backlight is niet meer nodig. Het voordeel van deze schermen is het veel helderder weergeven van de kleuren, terwijl ze dunner en lichter zijn. Blijkbaar wordt dit een scherm met 640*480 beeldpunten. Meer informatie is te vinden op ClieSource
Discussie en/of vragen over dit review via de forums
|
